Budowa oczka wodnego to proces wymagający nie tylko odpowiedniego planowania, ale także właściwego doboru materiałów. To właśnie od nich zależy trwałość, estetyka i funkcjonalność całej konstrukcji. Bez względu na to, czy planujemy małe oczko wodne w ogrodzie, czy większy zbiornik wodny, wybór odpowiednich materiałów wpływa na późniejszą łatwość utrzymania oraz kondycję roślin wodnych i ryb. Jaki materiał wybrać do budowy oczka wodnego? Na co zwrócić uwagę budując taki zbiornik?
Jak zbudować oczko wodne?
Aby rozpocząć budowę oczka wodnego, wystarczy nam łopata. Jeśli jednak planujemy stworzyć większy zbiornik, warto rozważyć wynajęcie minikoparki. Najważniejszym krokiem przed rozpoczęciem prac jest wybór odpowiedniej lokalizacji oraz zaplanowanie kształtu oczka. Powinno ono być usytuowane w miejscu umiarkowanie nasłonecznionym – promienie słoneczne powinny docierać do niego na tyle, aby zapewnić optymalne warunki dla roślin wodnych, ale nie przez cały dzień, gdyż nadmierne nagrzanie wody może prowadzić do niekorzystnych reakcji chemicznych, niszcząc rośliny i sprzyjając intensywnemu rozwojowi glonów.
Kształt oczka wodnego zależy od naszej kreatywności, choć jeśli planujemy hodowlę ryb, musimy uwzględnić odpowiednie wymiary. Minimalna głębokość powinna wynosić 1 metr, a powierzchnia – co najmniej 30 m². Oprócz narzędzi do wykopu potrzebne będą również: materiał do wyłożenia dna, drobny piasek oraz agrowłóknina (zwykła i igłowana). Proces tworzenia zbiornika najlepiej prowadzić etapami, formując od razu warstwowe dno. Na różnych poziomach głębokości warto zaplanować półki przeznaczone na różne gatunki roślin wodnych.
Przy brzegu, na głębokości 5–15 cm, można posadzić takie rośliny jak czermień błotna czy kaczeńce. Strefy o głębokości 30-40 cm będą odpowiednie dla strzałki wodnej i pałek wodnych, natomiast głębsze partie są idealne dla roślin pływających, takich jak lilie wodne. Przed położeniem uszczelnienia trzeba zdjąć wierzchnią warstwę ziemi wokół brzegów, oczyścić dno z ostrych kamieni, korzeni oraz innych przeszkód. Następnie należy wysypać dno drobnym piaskiem, dokładnie go ubić, a na wierzchu rozłożyć agrowłókninę. Dopiero na tak przygotowane podłoże można układać warstwę uszczelniającą, która zapewni trwałość zbiornika.
O najczęstszych błędach przy budowie oczek wodnych można przeczytać w artykule: Najczęstsze błędy przy budowie oczka wodnego i jak ich unikać.
Jaki materiał wybrać do wyłożenia oczka wodnego?
Istotną częścią budowy oczka wodnego jest odpowiednie zabezpieczenie dna. To właśnie ta warstwa pozwala na stworzenie trwałego zbiornika, jednocześnie zapobiegając utracie wody poprzez jej wsiąkanie w podłoże. Jaki materiał będzie najlepszy do uszczelnienia dna oczka wodnego?
Folia z PCV (polichlorek winylu)
Najbardziej praktycznym rozwiązaniem przy tworzeniu oczka wodnego o nieregularnym kształcie jest zastosowanie folii PVC, która dzięki swojej elastyczności i łatwości układania doskonale sprawdza się w takich projektach. To właśnie folia pozwala na realizację nawet najbardziej skomplikowanych kształtów zbiorników wodnych. Specjalistyczna folia izolacyjna PVC w wersji dwuwarstwowej została stworzona specjalnie z myślą o izolacji tego typu zbiorników. Podwójna warstwa materiału gwarantuje całkowitą szczelność oraz wysoką odporność mechaniczną, zapewniając trwałość na wiele lat.
Folia polietylenowa
Folia polietylenowa to jedno z najtańszych rozwiązań, jednak jej trwałość pozostawia wiele do życzenia. W przypadku zastosowania w oczkach wodnych zazwyczaj wytrzymuje zaledwie 2-3 sezony, a w niskich temperaturach staje się sztywna i podatna na pękanie. Na brzegach zbiornika szybko niszczeje pod wpływem promieniowania UV oraz tlenu. Materiał ten jest także podatny na rozdarcia i uszkodzenia spowodowane przez korzenie roślin, przez co nie nadaje się do skutecznego uszczelniania zbiorników wodnych. Natomiast przezroczysta folia budowlana czy ogrodnicza (np. paroszczelna, stosowana w tunelach czy jako materiał ochronny) może być użyta wyłącznie jako podkład pod właściwe materiały uszczelniające.
Wykładzina EPDM (kauczuk syntetyczny)
Jest to jeden z najbardziej wytrzymałych materiałów dostępnych na rynku. Wykładziny te powstają z syntetycznego kauczuku, czyli biopolimeru składającego się z etylenu, propylenu i składników dienowych (określanych skrótem EPDM), i są produkowane w kolorze czarnym. Wyróżniają się wyjątkową trwałością, elastycznością oraz zdolnością do rozciągania. Są odporne na działanie promieniowania UV i niskie temperatury, dzięki czemu nie pękają, nie łamią się ani nie kruszą. Można zamówić gotową płachtę dopasowaną do kształtu oczka wodnego, która zostanie precyzyjnie przycięta i sklejona w zakładzie produkcyjnym. Po dostarczeniu wystarczy ją jedynie rozłożyć w przygotowanym wykopie. Jej trwałość ocenia się na 20-30 lat.
Gotowe formy basenowe
Jeśli zależy nam na szybkim stworzeniu małego oczka wodnego, a nie chcemy zajmować się układaniem folii i formowaniem brzegów, warto rozważyć zakup gotowej formy. Takie prefabrykowane wypraski dostępne są w różnych kolorach i oferują szeroki wybór rozmiarów i kształtów. Ich dużym atutem jest łatwość montażu oraz wbudowane półki, które umożliwiają sadzenie roślin lub ustawianie ich w doniczkach. Minusem jest natomiast wyprofilowany brzeg oczka, który trudno zamaskować w naturalnym otoczeniu. Ze względu na ograniczoną głębokość tych zbiorników (ok. 60 cm), nie nadają się one dla ryb w okresie zimowym. Prefabrykaty z żywic poliestrowych są solidne, ale ciężkie i podatne na pęknięcia. Alternatywą są formy wykonane z grubego polietylenu, które dzięki swojej elastyczności lepiej dopasowują się do nierówności terenu. Taką formę należy umieścić w odpowiednio przygotowanym wykopie i wypełnić wodą.
Beton
Budowa zbiornika wodnego z betonu to proces wymagający dużego zaangażowania i precyzji. Aby zbiornik nadawał się do hodowli roślin i ryb, konieczne jest zastosowanie specjalnego preparatu neutralizującego, który usunie alkaliczne składniki betonu. Ponadto betonową powierzchnię można pokryć żywicami, farbami poliuretanowymi lub bitumicznymi. Te materiały nie tylko uszczelniają zbiornik, ale również zapobiegają przedostawaniu się szkodliwych substancji do wody.
Jakie czynniki wpływają na wybór materiału?
Przy planowaniu niewielkich oczek wodnych o regularnych kształtach, gotowe formy z tworzyw sztucznych mogą być najbardziej praktyczne. Dla większych zbiorników np. stawu lub tych o nieregularnych kształtach lepszym rozwiązaniem będą folie PVC, lub EPDM, które pozwalają na większą elastyczność w projektowaniu. Konstrukcje betonowe sprawdzą się w przypadku dużych oczek wodnych, gdzie wymagana jest duża trwałość i możliwość precyzyjnego kształtowania formy.
Przed rozpoczęciem budowy należy ocenić rodzaj gruntu oraz poziom nasłonecznienia w miejscu planowanego oczka wodnego. Grunty kamieniste lub z dużą ilością korzeni wymagają dodatkowego zabezpieczenia folii poprzez zastosowanie geowłókniny, lub warstwy piasku.
Wybór materiału powinien uwzględniać również planowane rośliny ozdobne i zwierzęta w oczku wodnym. Niektóre materiały mogą wpływać na jakość wody, co jest istotne przy hodowli ryb czy wrażliwej roślinności wodnej. Folie przeznaczone do innych celów, np. budowlane, mogą zawierać domieszki szkodliwe dla organizmów wodnych, dlatego ważne jest, aby wybierać materiały posiadające atesty dopuszczające do stosowania w oczkach wodnych.
Pielęgnacja oczka wodnego
Gdy już zbudujemy oczko wodne w ogrodzie, niezbędna jest jego prawidłowa pielęgnacja. Chcąc ułatwić sobie to zadanie, warto stosować odpowiednie preparaty biologiczne. Biofos Professional do oczek wodnych ze składnikiem aktywnym biologicznie szybko i efektywnie oczyszcza zbiornik wodny, przywracając mu równowagę biologiczną. W swoim składzie posiada naturalne, specjalnie wyselekcjonowane szczepy niepatogennych bakterii tlenowych i beztlenowych. Preparat stwarza korzystne środowisko dla ryb, poprzez zwiększenie poziomu tlenu w wodzie oraz oczyszcza dno zbiornika z osadów organicznych, redukując muł.
